ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 9، آذر 1399 ، شماره پی در پی 55

بررسی سبک شناسی نسخه خطّی تحریر ترجمه در النثیر فی النصیحۀ و التحذیر

صفحه (143 - 166)
فاطمه حاجی قاسملو ، آیت شوکتی (نویسنده مسئول)، مجتبی صفرعلیزاده
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : فروردین 1399

چکیده

نسخ خطّی،گنجینه های ارزشمند هر ملّتی هستند، که بازگوی فرهنگ و تمدّن یک ملّت هستند. در پژوهش حاضر ویژگیهای سبک شناسی نسخه درالنثیر فی النصیحه و التحذیر، اثر دبیر اعلم از نویسندگان دوره قاجار مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است که جزء آثار تعلیمی فابل است؛ تاکنون هیچ پژوهشی در این راستا صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش، بررسی نسخه خطی درالنثیر فی النصیحۀ و التحذیر، از جهت رسم الخط و سبک شناسی است. این تحقیق که بر اساس اسنادی- توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای بررسی و تحلیل شده، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که بارز ترین ویژگیهای سبکی درالنثیر چیست؟ یافته های پژوهش حاضر گواه آن است که به جهت تسلط دبیر اعلم به زبان عربی و ترکی در نسخه فوق میتوان تاثیر پذیری از این دو زبان را دریافت همچنین ویژگیهای سبک نثر قاجار که همانا بازگشت به سبک کتب قدیمی است، در لابلای این نسخه مشهود است. مؤلّف این اثر به آثاری نظیر مثنوی، گلستان، کلیله و دمنه و... نظر داشته است.

کلمات کلیدی
سبک شناسی , دبیراعلم , تقی عنوان نگار , درالنثیر فی النصیحۀ و التحذیر , نسخه خطّی

• منتظم ناصری، اعتماد السّلطنه، (1363)، به تصحیح دکتر محمّد اسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب، چاپ اوّل.
• گونه¬های نثر فارسی در عصر قاجار حاجی بابایی، محمّدرضا، (1394)،، تهران: نشر حکایت قلم نوین.
• تراجم الرّجال، حسینی اشکوری، احمد، (1439 ق)، نجف: دارالکفیل للطبع و النشر و التوزیع، چاپ چهارم،
• فهرست نسخه¬های خطّی، ــــــــــــــــ، (1377)،، قم: مرکز احیاء میراث اسلامی.
• تاریخ ادبیّات ایران در دوره بازگشت ادبی، خاتمی، احمد، (1373)، جلد اوّل، تهران: مؤسّسه فرهنگی و انتشاراتی پایا، چاپ اوّل.
• فهرستگان نسخ خطّی ایران، درایتی، مصطفی، (1390)، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه و کتابخانه ملّی جمهوری ایران.
• لغت نامه فارسی،دهخدا،علی اکبر،(1371) چاپ دانشگاه تهران
• ترجمه درالنثیر فی النصیحه و التحذیر، ساوجبلاغی(دبیر اعلم)، میرزا تقی، (637)، نسخه خطّی: تهران: کتابخانه ملک.
• ترجمه امینیه اتابکیه، ــــــــــــــــــــــــ، نسخه خطّی به شماره 1480 تهران: کتابخانه ملک.
• - نظم صحیفه سجّادیّه، ____________، نسخه خطی به شماره 14566تهران: کتابخانه مجلس.
• دیوان اشعار، نسخه خطّی به شماره 499، قم: کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی.
• نظم مصباح الشریعه ــــــــــــــــــــنسخه خطی به شماره 164، قم: کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامی.
• واژه¬های فریبکار ترجمه حکیمه دسترنجی،سمیعی گیلانی، احمد، (1376)، نامه فرهنگستان، سال سوم شماره 11، ص147-131
• صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1398)، تهران: آگاه.
• بیان و معانی، شمیسا، سیروس، (1381)،، تهران: فردوس، چاپ هفتم.
• -سبک شناسی نثر، ــــــــــــ، (1384)، تهران: میترا، چاپ نهم.
• دبیر اعلم ساوجبلاغی و کتاب چاره ساز شرح کلمات قصار نهج البلاغه، صفری، علی اکبر، (1389)، مجلّه پیام بهارستان، شماره 8، دوره دوم، سال دوم، صص564-593
• تحریر العقلا اثر شیخ هادی نجم آبادی، فروغی، میرزا ابوالحسن، (1378)،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• تذکره خوشنویسان، لسان الملک، هدایت الله، (بی¬تا)، تهران : انتشارات یساولی.
• رسم الخطّ در قرن پنجم هجری، متینی، جلال، (1346)، جستارهای ادبی تابستان و پاییز شماره 10-11، ص159-206
• بررسی و تحلیل نوعی از تصرفات کاتبان در نسخه¬های خطی، یلمه¬ها، احمدرضا، (1390)، پژوهش نامه زبان و ادبیّات فارسی، سال سوم، شماره نهم، ص162-139